Gut-Brain Axis: Veza između creva i mozga koja menja paradigmu medicine

Zamislite da Vaš mozak i Vaša creva vode neprekidni, dvosmerni razgovor. Taj sofisticirani sistem komunikacije poznat je kao gut-brain axis (crevo–mozak osa), a razumevanje ove veze danas predstavlja revoluciju u oblasti neurologije, psihijatrije, gastroenterologije i longevity-a (dugovečnosti).

GUT-Brain Axis (photo: Pinterest)

 Šta je gut-brain axis?

Gut-brain axis je kompleksna komunikaciona mreža između:

                •             Centralnog nervnog sistema (mozak i kičmena moždina)

                •             Enteričnog nervnog sistema (nervni sistem creva)

                •             Crevne mikrobiote

                •             Imunološkog i endokrinog sistema

Ova komunikacija se odvija putem živaca (naročito vagus nerva), hormona, neurotransmitera i molekula koje proizvode bakterije iz creva.

Mikrobiota – tihi dirigent zdravlja

U crevima živi više od 100 triliona mikroorganizama – zajedno čine mikrobiotu. Ona ne samo da pomaže varenje i apsorpciju nutrijenata, već:

                •             Proizvodi neurotransmitere poput serotonina, dopamina, GABA-e

                •             Utiče na lučenje hormona stresa (kortizol)

                •             Moduliše imuni sistem i upalne procese

                •             Učestvuje u razvoju mozga i ponašanja

Zanimljivo: preko 90% serotonina, poznatog kao “hormon sreće”, proizvodi se u crevima – ne u mozgu.

Psihobiotici: probiotici za um i emocije

Neki probiotici imaju sposobnost da poboljšaju raspoloženje, smanje anksioznost i stres, pa se nazivaju psihobiotici. Najistraženiji sojevi uključuju:

                •             Lactobacillus helveticus

                •             Bifidobacterium longum

                •             Lactobacillus rhamnosus GG

                •             Bifidobacterium infantis

Studije pokazuju da ovi sojevi mogu uticati na kortizol, upalu i emocionalnu regulaciju, i čak

poboljšati san.

Bolesti povezane sa disbiozom i gut-brain osom

Poremećaji u mikrobioti mogu doprineti razvoju:

                •             Depresije i anksioznosti

                •             Hroničnog umora

                •             Parkinsonove bolesti

                •             Autizma

                •             Alchajmerove bolesti

                •             Sindroma iritabilnog creva (IBS) sa psihosomatskim simptomima

Sve više se istražuje kako manipulacijom mikrobiote – kroz probiotike, prebiotike, ishranu ili čak fekalnu transplantaciju – možemo lečiti ili ublažiti ove poremećaje.

Nauka potvrđuje: creva “razmišljaju”

Enterični nervni sistem – ponekad nazivan “drugi mozak” – sadrži oko 500 miliona neurona i može funkcionisati nezavisno od mozga. Ova činjenica dodatno naglašava važnost zdravlja creva za emocionalnu i mentalnu stabilnost.Nauka potvrđuje: creva “razmišljaju”

Kako podržati zdrav gut-brain axis?

Hrana bogata vlaknima (prebiotici): luk, beli luk, čičoka, banana

Fermentisane namirnice: kefir, jogurt, kimči, miso

Probiotski suplementi (psihobiotici)

Izbegavanje ultra-prerađene hrane i hroničnog stresa

Dovoljno sna i fizička aktivnost

Mindfulness, joga i disanje – smanjuju stresnu osovinu HPA (hypothalamus–pituitary–adrenal)

Gut-brain axis je temelj novog pristupa zdravlju – gde se emocionalno, mentalno i fizičko zdravlje posmatra kroz prizmu mikrobiote. Ulaganjem u zdravlje creva – ulažemo u balans nervnog sistema, mentalni mir, imunitet i potencijalno dugovečnost.